Selasa, 23 Desember 2014

Nyantrik Juru Kunci Goa Kreo

I. Pendahuluan
   Goa Kreo kuwi salah sijine panggonan wisata sing ana ing kutha Semarang, Jawa Tengah. Goa Kreo sing ana ning Dukuh Talun Kacang, Kelurahan Kandri, Kecamatan Gunung Pati iki diyakini minangka jejak petilasan Sunan Kalijaga wektu golek kayu jati kanggo mbangun Masjid Demak. Miturut legenda, Sunan Kalijaga ketemu karo kethek, kethek kuwi didhawuhi Sunan Kalijaga njaga kayu jati kuwi. Tembung "Kreo" asale saka tembung Mangreho sing tegese peliharaa utawa jagaa. Tembung iki sing gawe goa iki disebut Goa Kreo lan sejak kuwi kethek-kethek iki dianggep minangka penunggu Goa Kreo.
   Saben taun ning Goa Kreo ana tradisi Ritual Sesaji Riwanda. Sesaji hasil bumi disusun dadi tumpeng woh-wohan kanggo pangan kethek, tumpeng sega lan replika kayu jati tiang Masjid Demak dikirab dening warga masyarakat tumuju parkiran Goa Kreo. Tradisi ini nglibatake kabeh warga.


II. Hasil Observasi

     Miturut juru kunci Goa Kreo, Mbah Sumar, ritual iki dilaksanakake rutin saben taun. Biyen, ritual iki dilaksanakake telung dina sakwise badha nanging saiki dilaksanakake pitung dina sakwise badha. Mbah Sumar wis lumayan suwi dadi juru kunci ning Goa Kreo iki. Ora ana langkah-langkah supaya dadi juru kunci. Nanging sapa wae sing arep dadi juru kunci kudu bisa nyeritakake legenda Goa Kreo, kudu siap menehi mangan kethek-kethek ning Goa, juru kunci uga kudu siap ngancani utawa ngeterake sapa wae sing arep meditasi ning Goa Kreo. Sapa wae sing arep meditasi ning kana kudu ketemu karo juru kunci Goa Kreo dhisik. Mbah Sumar ngendhika yen Goa Kreo iki salah siji panggonan sakral sing kudu dilindungi.
      Kethek-kethek ning Goa Kreo iki jinak. Dheweke uga ora kekurangan panganan amarga pemerintah kutha Semarang wis menehi anggaran dana kanggo pakanan kethek-kethek Kreo. Mbah Sumar wis biasa menehi panganan ning kethek-kethek. Kethek ning Kreo saiki ana 500 ekor. Mbah Sumar ngendhika yen kethek-kethek Kreo kaya kelompok-kelompokan (geng-gengan), yen antarkelompok ketemu, kethek-kethek kuwi kaya tawuran.



monyet_goa_kreo_gunungan_sesaji_rewanda

Iki tuladha dokumentasi saka Ritual Sesaji Riwanda. Ritual iki ora mung masyarakat sekitar Goa Kreo wae sing melu, nanging akeh masyarakat saka njaba lingkungan Goa Kreo sing melu acara iki. Walikota lan Dinas Pariwisata uga melu berpartisipasi. Acara iki dilaksanakake saka esuk tekan sore. Panggonane mulai saka Dukuh Talun Kacang, Kelurahan Kandri, Gunung Pati tekan parkiran Goa Kreo. Upacarane ning parkiran Goa Kreo. Pemerintah uga menehi anggaran dana Rp 1.200.000 - Rp 3.000.000 lan anggaran kuwi dibagikake ning masing-masing RT, amarga masing-masing RT ngetokake gunungan utawa sesaji karo kembang manggar.


Iki foto Mbah Sumar, juru kunci Goa Kreo. Mbah Sumar sing bertugas menehi donga-donga khusus wektu ritual dilaksanakake. Beliau uga ora pernah kesel menehi pangan atusan kethek Kreo.

III. Telaah
      Ning ritual iki kudu ana gunungan sing isine wooh-wohan, sega tumpeng, sega bungkus lan ketupat. Ana panggonan khusus ning njero gunungan sing dilindungi amarga arep digawa tekan puncak Kreo. Sega bungkus sing wis ana bakal dibagikake ning pengunjung nanging uga ana sing ora entuk sega kuwi amarga jumlah pengunjung luwih akeh saka jumlah sega bungkus. Ana uga sesaji (kembang-kembang) sing arep digawa ning puncak Kreo. Ana uga tari-tarian, rebana, drum band bocah-bocah sekolah sakkelurahan Kandri.
      Tujuan saka ritual iki yaiku ndonga nyuwun keselamatan, ndonga supaya masyarakat sing bercocok tanam entuk hasil melimpah.
      Pandangan Mbah Sumar tentang ritual iki yaiku ritual iki kudu tetep dilaksanakake saben taune supaya generasi penerus tetep ngerti lan bisa melu partisipasi njaga Goa Kreo lan sekitare serta kenal tradisi iki.
      Pandanganku tentang ritual iki yaiku ritual iki apik. Kudu terus dilaksanakake. Amarga lewat ritual iki masyarakat uga melu ndongakake keselamatan kethek-kethek ning Goa Kreo. Lewat ritual iki kabeh sing melu ritual iki bisa mbantu pemerintah ngenalake Goa Kreo ning masyarakat luas.

IV. Penutup
      1. Kesimpulan
      Ritual Sesaji Riwanda iki kalebu salah siji tradisi sing kudu dilaksanakake amarga ning ritual iki ana tujuan, makna, kekarepan kauripan sing luwih apik kanggo manungsa lan flora-fauna. Iki uga salah siji tradisi jawa sing kudu tetep dilestarikake.
      2. Saran
      Para generasi penerus bangsa, khususe pemuda-pemudi sing manggon ning Jawa Tengah kudu tetep duwe rasa lan kepengenan kanggo melu partisipasi ning acara ritual iki senadyan mung dadi peserta tok. Saengga ritual iki ora mung wong tuwa tok sing ngerti nanging kabeh kalangan uga ngerti ritual iki.





Tidak ada komentar:

Posting Komentar